Zamek składa się z trzech głównych budowli: Zamku Środkowego (XIII-XIV wiek), Północnego (XV wiek), Południowego (XIX-XX wiek) oraz baszty (XIV wiek). Godną uwagi jest sala reprezentacyjna, zwana „Izbą Grodzką”, zachowana całkowicie w stylu gotyckim, o sklepieniu żebrowym wspartym na jednym filarze, Na dziedzińcu znajduje się najstarszy szyb z XIII wieku oraz baszta i mury obronne z XIV wieku – jedyne fragmenty zachowane ze średniowiecznych fortyfikacji miasta. Prawdziwy rozwój miasta i zamku nastąpił za Kazimierza Wielkiego, król lokował Wieliczkę na prawie niemieckim, gruntownie umocnił i przebudował zamek. Żupami solnymi w dawnej Polsce nazywano ko­pal­nie i wa­rzel­nie so­li, któ­ra ze wzglę­du na wy­so­ką ce­nę okre­śla­na by­ła wów­czas mia­nem bia­łe­go zło­ta. Przed­się­bior­stwa te naj­czę­ściej na­le­ża­ły do kró­lów lub ksią­żąt za­pew­nia­jąc im bar­dzo wy­so­ki do­chód, bę­dą­cy nie­rzad­ko pod­sta­wo­wym źród­łem utrzy­ma­nia dwo­ru i pań­stwa. Za czasów Kazimierza Wielkiego dochód czerpany z wydobycia soli stanowił czwartą część budżetu państwa. W XVIII wieku wokół budowli urządzono ogród, który do dzisiaj stanowi o atrakcyjności zamku, jest miejscem spotkań i odpoczynku zarówno mieszkańców Wieliczki jak i turystów. Przez 650 lat zamek ulegał pożarom, wojnom, oblężeniom i innym katastrofom, które w znaczący sposób wpłynęły na kształt dzisiejszej budowli. Najdotkliwsze zniszczenia powstały na skutek bombardowania wojsk radzieckich w 1945 roku. Prace remontowe zakończono w 1992 roku. Współcześnie odrestaurowany zamek stanowi siedzibę Muzeum Żup Krakowskich. W ramach zwiedzania zamku można obejrzeć stałą ekspozycję archeologiczną, kolekcję solniczek. Raz do roku organizowane jest Święto Soli. Wydarzenia te odbywają się cyklicznie na zamkowym dziedzińcu. 23 czerwca 2013 zamek został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO, jako rozszerzenie wpisu dotyczącego kopalni soli. Obiekt posiada certyfikat Miejsce Przyjazne Rowerzystom.